De Dorpskerk van Zwaag
Geschiedenis
De Dorpskerk van Zwaag wordt ook wel de Martinus- of Hervormde kerk genoemd. Het is het oudste gebouw in de gemeente Hoorn. Al in de 13e eeuw werd de kerk gewijd aan de bekende St. Maarten van Tours – genoemd als bezit van een Fries klooster.
De eerste kerk was grotendeels van hout en werd na een brand in de 16e eeuw geheel in steen opgetrokken, waarbij o.a. oude tufstenen opnieuw gebruikt werden.
Het schip van de Dorpskerk is eenbeukig, vijf traveeën (een travee is de ruimte tussen twee balken) lang en breder en hoger dan het koor. Het dateert uit het midden van de 16e eeuw en sluit aan de oostzijde aan aan het iets lagere en smallere koor, dat twee traveeën lang is. De vensters zijn spitsboogvensters.
Een eiken schotwerk met vier deuren, geschilderd in Lodewijk XIV stijl en daterend uit het midden van de 18e eeuw (1749?), scheidt de ruimte, waarin de diensten worden gehouden van het oostelijk gelegen deel, de consistorie.
De kerk heeft een houten kapconstructie die aan de onderzijde is voorzien van een boogvormig doorlopende betimmering: een houten tongewelf, ontstaan in de vroege gotische tijd. Deskundigen vermelden dat de overkapping nog de oorspronkelijke is.
De Dorpskerk was oorspronkelijk een rooms-katholieke kerk, wat bijvoorbeeld nog zichtbaar is in de nissen in de muur, waarin water en wijn bewaard werd ten behoeve van de eucharistie.
Na 1572 werd de kerk ingericht als protestantse kerk, waarin de kansel een prominente plaats kreeg. De huidige preekstoel dateert uit de 17e en 18e eeuw. De koperen doopboog in Lodewijk XIV stijl werd in 1748 geschonken door Marijtje Hoflandt. Deze boog behoort tot de mooiste van Noord-Holland.
De kerk beschikt over een fraai Van Dam orgel dat gebouwd is in 1881. Het is een van de vele orgels die dit Leeuwardense bedrijf in Noord-Hollandse kerken heeft geplaatst. Het orgel heeft twee klavieren en aangehangen pedaal. Ook het orgel heeft diverse restauraties en aanpassingen van de intonatie ondergaan. In 1975 werd de oorspronkelijke intonatie weer hersteld.
De kerk is diverse keren gerestaureerd. De laatste grote restauratie was in 1997-1998. Naast het herstel van de door de bonte knaagkever aangetaste balken werd de kerk van tal van andere gebreken gerepareerd. Voor restauratie, beheer en onderhoud is het College van Kerkrentmeesters (vroeger kerkvoogdij genaamd) verantwoordelijk, met belangrijke ondersteuning door de Stichting Behoud Hervormde Kerk Zwaag.
De vierkante kerktoren dateert uit de 15e eeuw. De 82 cm hoge kerkklok is van 1468 en draagt een tekst die (vertaald) luidt: Luister als aan mij getrokken wordt. Ik roep u tot de Vreugden des Levens 146.
Nu Zwaag bij Hoorn hoort is de toren eigendom van de burgerlijke gemeente Hoorn.
Het gebruik van de kerk
Kerkdiensten:
Op de eerste, de derde en eventueel de vijfde zondag van de maand is er vanaf 10.00 uur een dienst van de protestantse gemeente te Hoorn, Zwaag en Blokker. Op de tweede en de vierde zondag van de maand is er in de kerk een dienst van de Christelijk Gereformeerde Kerk (aanvang 10.00 uur)
Andere activiteiten:
Een belangrijk deel van der zolderruimte achter het orgel is verhuurd aan de Stichting Historisch Zwaag, die wekelijks op dinsdag bijeenkomsten en vergaderingen organiseert.
De Martinus Cantorij legt zich toe op de Anglicaanse koorzang. De cantorij repeteert elke vrijdagavond in de kerk en zingt in kerkdiensten van o.a. de Protestantse Gemeente te Hoorn, Zwaag Blokker. Op de derde zondag in september verzorgt ze een vesperdienst in de Dorpskerk van Zwaag.
Overig:
De kerk is ook in gebruik voor andere kerkelijke activiteiten, zoals vergaderingen, samenzang, huwelijks- en uitvaartdiensten. De organisatie van niet-kerkelijke evenementen is in handen van de eerder genoemde Stichting. Daarbij valt te denken aan toneel en muziek, bruiloften en recepties, niet-kerkelijke uitvaarten en ook burgerlijke huwelijken.
Overige informatie
Informatie over de Stichting Behoud Hervormde Kerk Zwaag (SBHKZ)
De stichting bereikbaar via tel.nr: 06 53 92 37 05 en e-mailadres:zwaagdorpskerk@gmail.com
Verdere gegevens op de website: www.dorpskerkzwaag.nl
Er zijn twee ruimtes beschikbaar / te huren
* De ruimte in de kerk zelf: 500 m2, ongeveer 180 personen
* De ontmoetingsruimte: 120 m2, ongeveer 40 personen.
(de kerk is mindervalide- en rolstoelvriendelijk)
Verder zijn aanwezig:
Ringleiding, geluidsinstallatie, (invaliden)toilet, het (van Dam) orgel en de (Yamaha) vleugel. Er is ruime en vrije parkeergelegenheid.
Nog meer informatie:
Het boek: “DE HERVORMDE KERK VAN ZWAAG” maakt deel uit van de serie: “Bouwhistorische reeks van Hoorn” deel 14. Het boek is te bestellen bij de Stichting en kost 24,95 (eventuele verzendkosten zijn 6,95).
In het boek wordt naast de historie van de kerk, ook aandacht besteed aan het dorp Zwaag.
Websites:
http://www.funinhoorn.nl/route-fih/hervormdekerk-zwaag.htm
http://www.dorpskerkzwaag.nl/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hervormde_kerk_(Zwaag
https://www.oudhoorn.nl/kerken/zwaag_herv/