Zachtmoedigheid: de moed om zacht te zijn
door Esther Jeunink
Als straatpastor geef ik aandacht en zorg op straat. Aandacht en zorg zijn, zo zou je kunnen zeggen, zachte waarden. Waarden die tegengesteld zijn aan wat er gewoonlijk leeft op straat. In het straatwereldje spelen harde krachten namelijk een grote rol. Een muur om je heen bouwen, omdat je niemand kunt vertrouwen. Opkomen voor jezelf, desnoods met geweld, omdat niemand anders het voor je doet. Een hard oordeel vellen over de fouten van een ander, omdat je eigen problemen te groot zijn om onder ogen te zien. Wil je overleven op straat, dan kun je niet anders dan hard worden.
Te midden van die harde krachten probeer ik als straatpastor een andere taal te spreken. Een zachte stem te zijn. Dat is lang niet altijd een makkelijke weg. Nee, het vraagt moed om zacht te zijn. Daarom is zachtmoedigheid zo’n mooi woord. Met zachtheid alleen kom je niet zo ver. Dan loop je gevaar dat anderen over je heen lopen, dat je niet uit kunt komen voor je mening, dat anderen gebruik van je maken. Als je alleen zacht bent, is het moeilijk om staande te blijven in deze harde wereld.
Maar juist als zacht met moed wordt gecombineerd, ontstaat er iets moois. Dan is zachtheid niet gewoon een eigenschap, maar een levenshouding die moed vraagt. Zachtheid die bewust wordt ingezet als tegenstem in een harde wereld. Het tekent een levenshouding die het niet zoekt in geldingsdrang of vergelding, maar die voluit rekening houdt met God en de ander. Er is moed voor nodig om mild te zijn tegen anderen, om het heft niet in eigen hand te nemen, maar te vertrouwen op God. Zachtheid is dan een weg in het leven – de moed om zacht te zijn.
In het straatpastoraat krijgt die zachtheid allereerst vorm in de houding naar de ander. Door niet hard te zijn in het oordeel over een ander, maar juist zacht in aanvaarding. Moeilijk gedrag heeft immers altijd een oorzaak. Een hard oordeel helpt de ander niet, maar geduld, liefde en acceptatie doen de ander goed. Zachtheid krijgt ook vorm door je aan te passen aan de ander. Door niet gelijk de (soms onoplosbare) problemen te willen oplossen of de ander van goede adviezen te voorzien, maar door je tempo aan te passen aan het tempo van de ander. Soms moet je heel lang wachten tot de ander klaar is om een stap te zetten, en soms komt die stap niet. Het vraagt kracht om mee uit te houden, om erbij te blijven, en toch de moed niet te verliezen. Zachtheid krijgt namelijk ook vorm door hoop te hebben. Je kunt makkelijk mee gaan in de wanhoop van een situatie en het vertrouwen in de ander te verliezen. Maar zachtmoedigheid vraagt juist om vertrouwen te blijven hebben, vertrouwen in de ander en vertrouwen in God. Een leven is nooit verloren.
Juist in een harde wereld van geldingsdrang, oordeel, en wantrouwen zijn de zachte krachten een waardevolle tegenstem. De mensen die ik mag ontmoeten, bevestigen dat. In één van mijn allereerste ontmoetingen zei iemand tegen me: ‘In ons wereldje wordt veel gepraat, maar iemand die luistert is zeldzaam.’ Zeven jaar later krijg ik dat nog steeds terug. Ook bij onze wekelijkse praatjes bij de bakfiets in de Kersenboogerd krijgen we dat vaak te horen. ‘De samenleving wordt zo hard, er zijn zo weinig plaatsen waar nog aandacht is. Wat fijn dat jullie dit doen.’ Het zijn juist de zachte krachten die gemist worden, die zo welkom zijn als tegenstem in de harde wereld.
Mijn werkzaamheden als straatpastor hebben me laten zien dat zachtheid niet soft is, maar juist krachtig. Het vraagt moed om zacht te zijn, om voluit rekening te houden met God en de ander. Zachtmoedigheid als levenshouding brengt je heel ver. Brutalen hebben misschien de halve wereld, maar zachtmoedigen zullen de aarde beërven.