Zachtmoedigheid: de moed om zacht te zijn
door Esther Jeunink
Als straatpastor geef ik aandacht en zorg op straat. Aandacht en zorg zijn, zo zou je kunnen zeggen, zachte waarden. Waarden die tegengesteld zijn aan wat er gewoonlijk leeft op straat. In het straatwereldje spelen harde krachten namelijk een grote rol. Een muur om je heen bouwen, omdat je niemand kunt vertrouwen. Opkomen voor jezelf, desnoods met geweld, omdat niemand anders het voor je doet. Een hard oordeel vellen over de fouten van een ander, omdat je eigen problemen te groot zijn om onder ogen te zien. Wil je overleven op straat, dan kun je niet anders dan hard worden.
Te midden van die harde krachten probeer ik als straatpastor een andere taal te spreken. Een zachte stem te zijn. Dat is lang niet altijd een makkelijke weg. Nee, het vraagt moed om zacht te zijn. Daarom is zachtmoedigheid zo’n mooi woord. Met zachtheid alleen kom je niet zo ver. Dan loop je gevaar dat anderen over je heen lopen, dat je niet uit kunt komen voor je mening, dat anderen gebruik van je maken. Als je alleen zacht bent, is het moeilijk om staande te blijven in deze harde wereld.
Maar juist als zacht met moed wordt gecombineerd, ontstaat er iets moois. Dan is zachtheid niet gewoon een eigenschap, maar een levenshouding die moed vraagt. Zachtheid die bewust wordt ingezet als tegenstem in een harde wereld. Het tekent een levenshouding die het niet zoekt in geldingsdrang of vergelding, maar die voluit rekening houdt met God en de ander. Er is moed voor nodig om mild te zijn tegen anderen, om het heft niet in eigen hand te nemen, maar te vertrouwen op God. Zachtheid is dan een weg in het leven – de moed om zacht te zijn.
In het straatpastoraat krijgt die zachtheid allereerst vorm in de houding naar de ander. Door niet hard te zijn in het oordeel over een ander, maar juist zacht in aanvaarding. Moeilijk gedrag heeft immers altijd een oorzaak. Een hard oordeel helpt de ander niet, maar geduld, liefde en acceptatie doen de ander goed. Zachtheid krijgt ook vorm door je aan te passen aan de ander. Door niet gelijk de (soms onoplosbare) problemen te willen oplossen of de ander van goede adviezen te voorzien, maar door je tempo aan te passen aan het tempo van de ander. Soms moet je heel lang wachten tot de ander klaar is om een stap te zetten, en soms komt die stap niet. Het vraagt kracht om mee uit te houden, om erbij te blijven, en toch de moed niet te verliezen. Zachtheid krijgt namelijk ook vorm door hoop te hebben. Je kunt makkelijk mee gaan in de wanhoop van een situatie en het vertrouwen in de ander te verliezen. Maar zachtmoedigheid vraagt juist om vertrouwen te blijven hebben, vertrouwen in de ander en vertrouwen in God. Een leven is nooit verloren.
Juist in een harde wereld van geldingsdrang, oordeel, en wantrouwen zijn de zachte krachten een waardevolle tegenstem. De mensen die ik mag ontmoeten, bevestigen dat. In één van mijn allereerste ontmoetingen zei iemand tegen me: ‘In ons wereldje wordt veel gepraat, maar iemand die luistert is zeldzaam.’ Zeven jaar later krijg ik dat nog steeds terug. Ook bij onze wekelijkse praatjes bij de bakfiets in de Kersenboogerd krijgen we dat vaak te horen. ‘De samenleving wordt zo hard, er zijn zo weinig plaatsen waar nog aandacht is. Wat fijn dat jullie dit doen.’ Het zijn juist de zachte krachten die gemist worden, die zo welkom zijn als tegenstem in de harde wereld.
Mijn werkzaamheden als straatpastor hebben me laten zien dat zachtheid niet soft is, maar juist krachtig. Het vraagt moed om zacht te zijn, om voluit rekening te houden met God en de ander. Zachtmoedigheid als levenshouding brengt je heel ver. Brutalen hebben misschien de halve wereld, maar zachtmoedigen zullen de aarde beërven.
In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af ( ). De eerste volkstelling vond plaats tijdens het bewind van Quirinius ( )
Jozef ging van de stad Nazareth in Galilea naar Judea, naar de stad van David die Bethlehem heet. Lucas 2: 1-4a
Toen nu Jezus geboren was te Bethlehem in Judea, in de dagen van koning Herodes… Mattheus 2: 1a
Groot en klein
De Bijbel noemt de zogenaamde groten der aarde alleen terloops en legt alle nadruk op wat (wie) men meestal over het hoofd ziet, wat men de kleine geschiedenis noemt. De geschiedenis van de zogenaamd gewone mensen. Een paar zinnen worden gewijd aan keizer Augustus, landvoogd Quirinius en koning Herodes. Voor het overige gaat alle aandacht uit naar een klein kind, een klein land, een klein verhaal.
De media richt onze aandacht meestal op het grote: grote problemen, grote gebeurtenissen, grote namen. Terwijl wij ons leven leven op kleine schaal. In ons gezin, onze familie, onze vriendenkring, ons bedrijf, onze baan, onze gezondheid. Daar hebben wij onze handen vol aan. Met als gevolg dat wij onszelf vaak zien als nietig en onbeduidend vergeleken met de grote wereld om ons heen. Wij voelen ons vaak machteloos. We kijken naar het journaal en weten niet waar we moeten beginnen. We lezen over alles wat er mis is in de wereld en denken: het is een onbegonnen zaak: vrede overal, een schoon milieu en een eerlijke verdeling tussen arm en rijk. Het is te veel en het is te groot. Het gaat onze mogelijkheden te boven.
De kerstnacht maakt duidelijk dat uit iets kleins en onbeduidends iets groots tevoorschijn kan komen. Op wereldschaal is het onbeduidend wat er in Bethlehem gebeurt. Er wordt een kind geboren, zoals er zo vaak een kind ter wereld komt. Er klinkt gehuil zoals zo vaak bij de geboorte. Er komt bezoek, want kraamvisite hoort erbij. En toch is er meer aan de hand. Voor wie goed kijkt gebeurt er altijd meer. Tenminste wanneer dat wat er in de kerstnacht gebeurt niet verborgen blijft in onze binnenkamer. Wanneer we durven geloven dat de liefde van Jezus, het kerstkind aanstekelijk kan werken! Zoals het aansteken van een kaars in de nacht.
Het kerstverhaal leert ons anders kijken. Hoe? Door te letten op datgene (degene) waar je meestal aan voorbij loopt; het leert ons groot te denken door oog te krijgen voor het kleine. Want God is Hij die het kleine eert.
ds. Rudolf Kooiman
Gerrit Achterberg, een van onze grootste dichters, was op 17 januari zestig jaar gestorven. “Geen woord bleef waar hij bezig was ontheemd. Er is geen sterveling die het overneemt”, schreef Ida Gerhardt bij zijn dood in 1962.
Ik kwam een prachtgedicht van hem tegen, ‘Ichthyologie’ (vissenkunde) uit de in 1953 verschenen bundel Cenotaaf. Kort daarvoor had men (opnieuw, de eerste vondst dateerde uit 1938) levende exemplaren ontdekt van een vis die al 400 miljoen jaren oud is en alleen als fossiel bekend was. Een ‘levend fossiel’ dat als missing link in de evolutie van zee- naar landdieren gold.
In zijn gedicht zinspeelt Achterberg op de mogelijkheid om de evolutie naar de toekomst toe verder te denken. ‘Naar boven toe’, tot op ‘Gods tafel’. Het deed me denken aan de in die jaren actieve paleontoloog en theoloog Teilhard de Chardin. Hij speculeerde over een evolutie richting ‘punt Omega’, door hem ook met Christus geassocieerd. Onorthodoxe gedachten, die door zijn (rk) kerk dan ook niet werden geaccepteerd.
In de biografie van Wim Hazeu lees ik dat Achterberg zich in die jaren met Teilhard bezig hield. Hij sprak erover met de bevriende, gecompliceerde, verwante dominee Jacobus Doornenbal.
Er is in zee een coelacanth gevonden,
de missing link tussen twee vissen in.
De vinder weende van verwondering.
Onder zijn ogen lag voor ’t eerst verbonden
de eeuwen onderbroken schakeling.
En allen die om deze vis heen stonden
voelden zich op dat ogenblik verslonden
door de millioenen jaren achter hen.
Rangorde tussen mens en hagedis
en van de hagedis diep in de stof,
verder dan onze instrumenten reiken.
Bij dit besef mogen wij doen alsof
de reeks naar boven toe hetzelfde is
en kunnen zo bij God op tafel kijken.
Jacob Meinders
Als je oud wordt
Onderstaand gedicht van Ester May Walkervind ik een treffende verwoording van praktisch geloven, een mooie omschrijving van het woord liefde, mededogen en empathie.
Rudolf Kooiman
Gezegend zijn zij die het mij niet kwalijk nemen dat mijn gang onzeker is en mijn hand wat slap.
Gezegend zij die begrijpen dat mijn gehoor niet scherp meer is.
Gezegend zij die verstaan dat mijn ogen verzwakt zijn en mijn begrip wat langzaam is geworden.
Gezegend zij die zogenaamd niet zien dat ik koffie gemorst heb op het tafellaken.
Gezegend zij die even van de fiets stappen om een praatje met mij te maken.
Gezegend zij die mij niet verwijten dat ik een verhaal vandaag al twee keer verteld heb.
Gezegend zij die mij ongemerkt herinneren aan wat gisteren gebeurd is.
Gezegend zij die mij overtuigen dat ik bemind word en geëerbiedigd en dat ik mij niet eenzaam hoef te voelen.
Broeder Isaac! En G-Star Raw. (van de denim, en de spijkerbroeken)
Ik ken broeder Isaac van mijn Emoena-programma. Wij hoorden bij de eerste lichting, die startte in oktober 2019. Inmiddels is het derde jaar van start van het Emoena-programma, u weet toch: het leiderschapsprogramma met christenen, joden, moslims, hindoes, boeddhisten, bahai, en mensen die geloven buiten een grote religie om.
Broeder Isaac is prior van de Abdij Koningshoeven, in Berkel-Enschot, waar La Trappe bier wordt gebrouwen. Ik ‘ken’ de abdij van een weekend ‘leren preken’, al lang geleden. Een geweldig uitje was dat.
Verrassend om de prior van die abdij tegen te komen bij Emoena
Er wordt daar echt werk gemaakt van milieuvriendelijke dingen, om zowel de Abdij draaiend te houden, én goed te zijn voor de schepping.
Over het La Trappe-bier had ik van Marjolein van Heemstra al gehoord, dat er ruimtevaarttechniek gebruikt is, om het waterverbruik bij het maken van bier enorm te verminderen.
En nu kom ik broeder Isaac weer tegen. Verrassend, maar niet onverwacht. Kijk het kleine filmpje! Het filmpje kwam ik tegen in woord en dienst.
Leuk!
G-Star RAW x LaTrappe: An unexpected sustainable story – YouTube
Tineke van Lente-Griffioen
DAGGEDICHT – Gottfried Benn (1886-1956) – Menschen getroffen / Mensen ontmoet, in een vrije vertaling.
|
Menschen getroffen Ich habe Menschen getroffen, die Ich habe Menschen getroffen, die Ich habe mich oft gefragt und keine Antwort gefunden, |
Mensen ontmoet Ik heb mensen ontmoet, die Ik heb mensen ontmoet, die Ik heb me vaak afgevraagd, en geen antwoord gevonden, |
Tekening van Gottfried Benn is gemaakt door Tobias Falberg
Wij hebben vaak een mening (oordeel) over het gedrag van mensen. We vinden datgene wat we niet gewend zijn raar, vreemd, gek. Maar waarom eigenlijk? Is goed beschouwd niet bijna alles gek? Het onderstaand gedicht relativeert in elk geval al onze opvattingen over normaal en abnormaal.
Rudolf Kooiman
Vormen van gekte
Een gebedje op je knietjes bij je bedje
is een vorm van gekte
‘het mooie handje’ is een vorm van gekte
‘met twee woorden’ ook
rijden is een vorm van gekte
stilstaan ook
liefde is een vorm van gekte
praten tegen poezen is een vorm van gekte
tegen leguanen ook
trouwen is een vorm van gekte
wantrouw ook
niet vergeten is een vorm van gekte
balanceren is een vorm van gekte
zwalken ook
voor de oude dag bewaren is een vorm van gekte
sparen ook
wonderdokters frequenteren is een vorm van gekte
frequenteren sowieso
eigen keuze is een vorm van gekte
zelf bedenken ook
wennen is een vorm van slijten
eigendom een vorm van gekte
haastgevoel een vorm van gekte
haast als haasten meestal ook
kletsnat is geen vorm van gekte
vochtig wel
gekkenhuizen zijn een gekke vorm van gekte
tralies ook
zwemmen is een heerlijk wonderlijke vorm van gekte
drijven ook
‘alles ervoor over hebben’ is een vaste vorm van gekte
vasten ook
hopen is een vorm van gekte
wanhoop ook
Judith Herzberg
Afsluiting Kersttijd
Morgen is het 6 januari, een soort afsluiting van de feesttijd, de Kersttijd
Voor vandaag nog even een herinnering daaraan met muziek.
Lucas 2 vers 8 En er waren herders in diezelfde landstreek die zich ophielden in het veld en des nachts de wacht hielden over hun kudde. Daarbij deze muziek. Weihnachtsoratorium dl 2, nr 1
De kans bestaat dat u eerst even door een of twee reclames heen moet voor u de muziek hoort.
Hartelijke groet,
Tineke
Op zijn facebookpagina plaatste Sytze de Vries, bekend van liederen uit ons liedboek het navolgende gedicht, dat ik u niet wil onthouden.
Kerstgroet aan allen!
Toen God ooit zijn hart liet spreken
in de nacht vol duisternis,
klonk het woord van den beginne,
dat Begin en Einde is,
dat de Bron is die ons toestroomt
als een groot geheimenis,
deze dag en alle dagen.
Alles heeft dit Woord geschapen.
Toen het klonk verscheen het licht,
kregen aard en hemel namen
en de mensen een gezicht,
werd aan al wat groeit en ademt
heil en zegen toegedicht,
deze dag en alle dagen.
En dit woord is vlees geworden,
kreeg gestalte in een mens,
om te doen wat was gesproken
als Gods diepste hartewens:
dat de wereld zou geloven
in een toekomst onbegrensd,
deze dag en alle dagen.
Naar: Of the Fathers heart begotten.
Met melodie en overige strofen in zijn ‘Op vleugels‘
Boosheid
Als regel wordt boosheid gezien als een emotie die er eigenlijk niet mag zijn. We hebben liever dat iemand zichzelf beheerst, in de hand houdt. Niet zo gek, want woede kan uit de hand lopen, de spuigaten uitlopen… Maar er zijn momenten dat er alle reden is voor boosheid. Bijbelse profeten zijn niet voor niets regelmatig boos. Onderstaand gedicht drukt de noodzaak van boosheid op gezette tijden op een mooie manier uit.
ds. Rudolf Kooiman
Een beetje boos mag best
Niemand wordt blind voor verkeerdheid geboren
onrecht bestaat, ook als niemand het ziet
blijf je gelaten, dan ben je verloren
word je wanhopig dan kom je er niet.
Maak je maar kwaad om bedrog en om leugen
boos om getreiter, gesar en gepest
wordt maar eens woedend op lui die niet deugen
kwaad is niet goed, maar een beetje mag best.
Paula Irik, Bette Westera & Silvia Weve